Alergia nazywana jest przypadłością XXI wieku. Wedle ostrożnych szacunków, liczba alergików na świecie podwaja się co dekadę. W samej Polsce co czwarta osoba ma problem z uczuleniami, a liczba alergików stale rośnie. Racje mają więc sceptycy, którzy twierdzą, że „kiedyś tego nie było”. Nie mają jednak racji, sugerując, że alergia jest modą czy wymysłem lekarzy. Wszystko wskazuje na to, że za wzrost liczby alergików odpowiadają warunki, w jakich żyjemy. Z pewnością też statystyki podnosi fakt, że obecnie możliwości diagnostyczne uczuleń są zdecydowanie większe niż kilkadziesiąt lat temu.
Czym jest alergia? Jest to nadreaktywnośc układu odpornościowego, Prawidłowo działający układ immunologiczny reaguje tylko na zagrożenia w postaci wirusów i bakterii. Nadaktywny uruchamia mechanizmy obronne w zetknięciu z czynnikami, które obiektywnie są zupełnie niegroźne. W efekcie organizm produkuje przeciwciała, które sprawiają, że reakcja obronna na dany alergen będzie występować ponownie. Nie do końca wyjaśniony jest mechanizm tego procesu. Wiadomo już, że alergia ma podłoże genetyczne i predyspozycje do uczuleń są dziedziczne. Coraz częściej lekarze stawiają też hipotezę, że wzrost liczby alergików to efekt życia w zbyt sterylnych warunkach, przez co układ odpornościowy nie ma szansy na stykanie się w fazie swojego rozwoju z odpowiednią liczbą potencjalnych alergenów.
Kiedy możemy podejrzewać alergię? Niestety, trudno wymienić konkretne objawy. Na pewno niepokój mogą wzbudzić nawracające katary, kaszel, łzawienie oczu czy zapalenie spojówek. Także wysypka, swędzenie i problemy skórne mogą być symptomem uczulenia. W przypadku układu pokarmowego alergia daje niestety objawy podobne do innych dolegliwości – bóle brzucha, biegunki, nudności – dlatego często pacjenci długo czekają na właściwą diagnozę. Warto przede wszystkim pamiętać, że alergia może ujawnić się w każdym wieku. Coraz częściej do lekarzy zgłaszają się osoby dorosłe, które dopiero od niedawna obserwują u siebie dolegliwości na tle alergicznym.
U dzieci możemy podejrzewać uczulenie, jeśli maluch ma długotrwały katar, zaczerwienione oczy, swędzący nosek. Alergia pokarmowa objawia się problemami po zjedzeniu nowego produktu. Jeśli po kilku dniach ponowimy próbę z tym samym składnikiem, a dziecko zareaguje źle, warto już skonsultować się z lekarzem, w celu przeprowadzenia dalszej diagnostyki i ustalenia metod postępowania.
Aby zdiagnozować alergię przeprowadza się kilkuetapowe postępowanie. Lekarz przede wszystkim robi wywiad – pyta o problemy tego typu w rodzinie, bo alergia ma podłoże genetyczne. Pyta też o to, w jakich okolicznościach występują dolegliwości, żeby zidentyfikować możliwe alergeny. Potwierdzenie daje wykonanie testów. Mogą to być testy skórne lub testy z krwi. W przypadku alergii pokarmowej jako metodę diagnostyczną stosuje się też dietę eliminacyjną. Jeśli po usunięciu z jadłospisu danego składnika objawy ustąpią, wiemy, że to właśnie był powód uczulenia.
Leczenie alergii jest skomplikowane. Przede wszystkim postępowanie zależy od tego, czy mamy do czynienia z alergią pokarmowa, kontaktową (po zetknięciu się skóry z alergenem) czy wziewną. W przypadku alergii pokarmowej zwykle zaleca się wyeliminowanie alergenów z diety. Nie jest to problemem, gdy uczulają pojedyncze produkty, takie jak orzechy. Sprawa komplikuje się, gdy alergia obejmuje np. wszystkie produkty mleczne czy jakikolwiek dodatek jajek.
W przypadku innych rodzajów uczuleń stosuje się leki sterydowe – ale wyłącznie przez krótki czas i w stanie zaostrzonych objawów. Można też stosować leczenie antyhistaminowe. Zawsze elementem leczenia jest też unikanie kontaktu z alergenem, na przykład unikanie długich spacerów w porze nasilonego pylenia.
